Sağlık Rehberi

Radyasyon, dalgalar ya da parçacıklar tarafından taşınan özel bir enerji türüdür. Özel cihazlarca üretilebilir ya da radyoaktif olarak adlandırılan maddeler tarafından salınabilir. Bu enerji, tıpta görüntüleme amacıyla aynı zamanda kanser ve diğer bazı hastalıkları tedavi etmek için kullanılmaktadır. Radyasyonu, hastalıklı organa yönlendirebilmek için özel cihazlara gereksinim vardır. Bu şekilde, yüksek dozdaki radyasyon enerjisinin tedavi amacı ile kullanılmasına "radyoterapi" ya da "ışın tedavisi" adı verilmektedir

Vücudun hemen hemen her bölgesinde ortaya çıkabilen kanser tipinde ve kanser hastalarının yaklaşık %50’sinde radyoterapi uygulanmaktadır. Bazı kanser türlerinde radyoterapi tek tedavi yöntemidir. Radyoterapi tek başına ya da cerrahi ve/veya ilaç tedavisi ("kemoterapi") ile birlikte uygulanarak da çok sayıda hastada tam olarak iyileşme sağlanabilen bir tedavi yöntemidir.

Radyoterapi;

· Cerrahi öncesinde tümörü küçültme amacıyla,

· Cerrahi sonrasında vücutta mikroskop düzeyinde kalmış olabilecek kanser hücrelerini temizleme amacıyla,

·  Hastalığın birincil tedavisi olarak tek başına

·  Cerrahi olmadan, kemoterapi ile birlikte direkt olarak tedavi amacıyla,

·  Hastalığı tam olarak iyileştirmenin mümkün olmadığı bazı durumlarda; hastanın ağrı, kanama gibi şikayetlerini azaltma amacıyla radyoterapi uygulanabilir. Bu tür tedaviye "palyatif tedavi" adı verilir.

1. Bilgisayarlı planlama tomografisi: Radyoterapi tedavisine başlamadan önce bilgisayarlı planlama tomografisi ile birlikte hazırlık seansı yapılır. Bunda amaç, tedaviyi kişileştirmek ve kanserin, türüne ve yaygınlığına göre seçilmesi gereken ışınlama tekniğini belirlemektir. Bu hazırlık seansı ve tedavinin kendisi hakkındaki ayrıntılar (özellikle seansların sıklığı ve süresi) ilk muayene esnasında hastaya radyasyon onkolojisi uzmanı tarafından bildirilir.

2. Tümörlü ya da tümör yayılımı olan bölgelerin belirlenmesi: Radyoterapi seansı sırasında, hastanın cihazın içinde almak zorunda olduğu pozisyon belirlenir ve daha sonra da bu pozisyonda bilgisayarlı tomografi çekilir. Tedavi planını bilgisayarlı tomografi ile yapmak, tümörlü ya da tümörün yayılımı için en riskli bölgelerin belirlenmesinin yanı sıra korunması gereken normal dokuların da tespitini sağlamış olur. Tomografi sırasında, damar için enjeksiyon ve görüntülenecek bölgeye göre de bazen idrar sondası gerekli olabilir.

3. Radyasyon dozu ayarlaması: Doktor tarafından tomografi kesitleri tarafından hedef hacim ve normal doku belirlemeleri yapıldıktan sonra yine doktorun ve radyasyon fizikçisinin birlikte çalışması ile, hastanın ne kadar radyasyon dozuna ihtiyacı olduğu ve bu dozun nasıl verileceği, kaç seans süreceğini belirlenir. Bu durum, genellikle bir kaç gün sürebilir.

4. Radyasyon kaynağının belirlenmesi: Radyoterapide kullanılan radyasyon kaynakları çeşitlidir. Doktor X-ışını ya da elektron demeti kullanabilir. Kullanılacak radyasyon kaynağının seçimi tümörün tipine, vücuttaki yerleşimine ve özellikle de derinliğine göre belirlenir. Yüksek enerjili X-ışınları birçok kanser tipinde tedavi amacı ile kullanılır. Elektron demetleri ise bazı cilt hastalıklarını tedavi edebilir.

5. Işın verilecek bölgenin işaretlenmesi: Radyasyon terapisti tarafından hastanın cildine işaretlemeler yapılarak bir radyoterapi seansından diğerine “hedef hacmin” aynı şartlarda ışınlanması sağlanmaktadır. Bu amaçla kolay çıkmayan mürekkepli kalemler kullanılır veya tatuaj yapılabilir. Yine de yıkanırken bu işaretlerin çıkmamasına özen göstermek gerekir. Çünkü hastanın tedavisi bitene kadar bu işaretlere ihtiyaç duyulacaktır. Silinme olursa terapiste haber vermek gerekir. Hasta, silinmiş işaretleri kendisi tamamlamamalıdır.

6. Tedavi etkisinin takibi: Tedavi başladıktan sonra doktor hastanın tedaviye cevabını, genel durumunu ve tedavinin olası yan etkilerini takip eder. Bu kontrol de genellikle haftada bir yapılır ancak sıklığı hastanın ihtiyacına göre değişebilir. Planlanmış tedavilerin zamanında alınması çok önemlidir. Plandaki aksamalar, tedavinin beklenen etkinliğini azaltabilir.




 Radyoterapi cihazımızın adı Varian Trilogy'dir. Trilogy olarak adlandırılmasının sebebi 3 radyoterapi yöntemini içermesidir ;

• IGRT (Image Guided Radiotherapy-Görüntü Kılavuzluğunda Radyoterapi ) : Tedavi kalitesini doğrudan etkileyen çok önemli bir özelliktir. Hastamız tedavi masasında yatarken hergün alınabilen tomografi görüntüleri sayesinde doğru bölgenin ışınlandığından emin olmamızı sağlayan teknolojik sistemdir. Bu sayede günlük yatış farklarından , organ hareketlerinden ve tedavi ilerledikçe kanserli dokuda meydana gelebilecek olan küçülme veya büyüme gibi farklardan kaynaklanabilecek hataları en aza indiren sistemdir.  

• IMRT(Intensity Modulated Radiotherapy-Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi) : Yüksek dozda radyoaktif isinlar ile kanserli dokuyu yok ederken  cevresindeki normal dokulara en az hasari vermek uzere gelistirilmis ileri duzey isinlama metodudur. Kanserli doku ve normal doku farklarina gore ayni anda herbirine ayri ayri doz verebilmek mumkun olabilmektedir. Bu sayede kanserli dokuya yüksek dozlar uygulanırken, sağlıklı dokular maksimum oranda korunabilmektedir.

• SBRT/SRC (Stereotactic Radiotherapy-Noktasal ışınlama) : Ozellikle kucuk tumorlerde veya hayati organlara cok yakin yerlesimli tumorlerde yuksek dozda ve kisa zamanda isinlama yapabilme ozelligidir. Bu yontem son yillarda daha siklikla kullanilmaya baslanmis ve tumor biyolojisini daha iyi anlamamiza olanak saglamistir. Klasik isinlama yontemleri ile cok sik elde edilemeyen tam cevap oranlari bu yontemde mumkun olabilmektedir.Ancak dogru vaka secimi onemlidir.    

• Ayrica cihazimizda VMAT ( Volumetric Arc Therapy ) yapabilme ozelligi de bulunmaktadir.Bu metodla genis alanlarda vucut kivrimlarina uyumlu bir sekilde, kanserli dokuyu son derece secici bicimde normal dokudan ayirarak isinlamak mumkun olabilmektedir. Ayrica tum omurga isinlamasi gibi komplike genis volum isinlamalarinda son derece basarili sonuclar elde edilmesi mumkun olabilmektedir.

Radyoterapi, kemoterapi gibi Sağlık Bakanlığı Kuralları gereği tüm özel hastanelerde ücretsiz olarak yapılan bir tedavidir.