Sağlık Rehberi

Yumurtalık kanseri 2. en sık kanserdir ve kadın kanserlerine bağlı ölümün de en sık nedenidir. Yüzde 95 kadarı yumurtalık epitelinden kaynaklanır.

Yumurtalık kanseri kimlerde görülür, risk grupları nelerdir?

Yumurtalık kanserinde ortalama tanı yaşı 63tür. Over kanser  görülme sıklığı yaşla birlikte artmaktadır. 20 yaş altında germ hücreli over tümörleri belirginken, ara form tümörler 30lu 40li yaşlarda tipik olarak ortaya çıkar, 50 yaşından sonra ise epitel kökenli yumurtalık kanserleri belirgindir.Ailesel yumurtalık kanser sendromu olan kişilerde(lynch sendromu , BRCA1 ve BRCA2 taşıyıcıları) ise ortalama tanı yaşı daha erkendir.

*Erken adet görmeye başlama ya da geç menopoza girme

*Genetik faktörler: BRCA mutasyon taşıyıcıları, Lynch sendromu(kalın bağrısak, rahim kanseri gibi kanser birliktelikleri)

*Çocuk doğurmamış olmak

*Endometriozis(çikolata kistleri)

*Pelvik bölgeye ışın tedavisi almış olmak

gibi bazı risk faktörleri yumurtalık kanserini arttırmaktadır

Peki yumurtalık kanserinden koruyan faktörler nelerdir?

*Yumurtalıkların ve tüplerin iki taraflı alınması

*Doğum kontrol hapı kullanılması

*Tüplerin bağlatılması

*Histerektomi(rahim alınması)

*Emzirme

*Doğum yapmış olmak

Yumurtalık kanseri belirtileri nelerdir?

 Klinik belirtiler ani olabileceği gibi birkaç aylık sürede de ortaya çıkabilmektedir.Ani başlayanlar geneliikle ileri evre hastalığı olup acil bakım ve değerlendirme gerekenlerdir(akciğerde sıvı birikimi, barsak tıkanıklığı)

Hastalık daha sıklıkla subakut dediğimiz belirli bir sürede ortaya çıkan şikayetlerle karakterizedir.(pelvik bölgede karında ağrı, şişkinlik, barsak sistemi belirtileri) .Bu grup erken evre ya da ileri evrede olabilmektedir.Ya da başka bir nedenle yapılan görüntülemede yumurtalıkta kitle şeklinde tesadüfen saptanabilir.

Akut ani başlangıçlı hastalarda :

*Asit dediğimiz tümör hücrelerinin karın boşluğuna sıvı üretmesi ve tümör hücrelerinin kendisine bağlı karında su dolu şişkinlik olması

*Akciğerde sıvı toplanmasına bağlı nefes darlığı

*Barsak obstrüksiyonuna bağlı  şiddetli bulantı kusma

*Pıhtı atma( venöz tromboemboli) gibi bulgular daha sık görülür.

Subakut dediğimiz daha uzun zamanda oluşan formda ise:

*Adneksiel kitle denilen yumurtalık kitlesi pelvik muayenede ya da görüntülemede saptanabilir. Pelvik bölgede ağrı ya da basınç hissine neden olabilir

*Pelvik ve karın bölgesine ait şikayetler olabilir. Bu semptomlar şişkinlik, sık idrara çıkma, yeme güçlüğü ya da erken doyma şeklinde kendini göstermektedir

Kişinin şikayetlerinin tipi ya da şiddeti hastalığın evresiyle orantılı değildir.Yumurtalık kanseri ile ilgili şikayetler hastalığa özgül değildir ve mide barsak ya da ürolojik diğer durumlarda da görülebilir.Şikayetler yeni başlangıçlıdır, diğer şikayetler eşlik eder, her gün devam eder ve şiddetlidir.

Diğer şikayetler arasında menopoz sonrası vajinal kanama, sulu ya da kanlı vajinal akıntı olabilir. Karında şişlik gerginlik asite ya da çok yaygın tümöral hastalığa bağlı olabilir.

Yumurtalık kanser şüphelenilen hastaya yaklaşım?

Over kanseri düşünülen hastaların değerlendirilmesi tipik olarak 2 basamaklı bir süreçtir:

*İlk olarak yumurtalık alanında kitle olup olmadığı, kanseri gösteren tümör belirteçlerinin kandaki düzeyi ve cerrahi tedavi gerektiren  bir kanser şüphesi varlığı belirlenir

*Kanser düşünülen bir durumda cerrahi tedavi planlanır.

Cerrahi öncesi değerlendirme ile kanser düşünülen hastalar mutlaka bu konuda eğitim almış jinekoonkoloji uzmanlarına yönlendirilmelidirler.

Ameliyat öncesi değerlendirmede nelere bakıyoruz?

Cerrahi tedavi açısından değerlendirme yapılır.

Hastanın şikayetleri, genel ve pelvik muayenesi yapılarak görüntüleme yöntemleri ile de desteklenerek hastalığın yaygınlığı saptanır. 

Görüntüleme yöntemleri ile  bazen de tanısal laparoskopi (kapalı cerrahi ) ile hangi hastaların sitoredüktif cerrahi(tümörlü dokuların ve organların tamamen temizlenerek çıkarılması) tedavisine uygun olduğu,  hangi hastalarda yaygın hastalığı gösteren yaygın karaciğer-akciğer gibi  metastazların olduğu ve dolayısıyla öncelikle kemoterapi alması gerektiği ayrımını yaparız. İleri yaş , genel durumu bozuk ve ek hastalıkları olan bazı hastalar belirlenerek bu hastalarda cerrahi öncesi kemoterapi tedavileri uygulanabilir.

Yumurtalık kanserinde hangi hastaların ameliyat öncesi kemoterapi alması gerektiği , hangi hastaların ilk olarak sitoredüktif cerrahiye gitmesi gerektiğinin ayrımını mutlaka bu konuda uzman jinekolik onkoloji  uzmanı vermelidir. Gerekirse tıbbi onkoloji uzmanını da içeren bir tümör onkoloji konseyinde tedavilerimizi planlamaktayız.

Yumurtalık kanserinde cerrahi evreleme

Yumurtalık kanserini cerrahi olarak evreliyoruz. Yumurtalık kanserli hastaların çoğunluğu ileri evre hastalıkta tanı almaktadır: %58 uzak organlara yayılmış, %21 bölgesel lenf bezlerine yayılmış, %16  sı tanı esnasında lokalize olarak saptanır.

Tedavide komple bir cerrahi evreleme yapılması hem  tedavi planı  açısından hem de hastalığın gidişatı  açısından önemli bilgiler sağlamaktadır.

Standart bir erken evre yumurtalık kanseri evreleme cerrahisinde neler yapıyoruz?

 *Karın  içinden yıkama ya da asit örneklemsi

* Üst karnın, periton yüzeylerinin, kalın ve ince barsak besleyici damarlarının ve diğer organlarının  görsel olaraK ve gerekirse biopsi ile değerlendirilmesi

*Rahim ve yumurtalıkların alnıması

*Lenf bezlerinin alınması

*Omentum denilen karın tabakasının çıkarılması

işlemlerini kapsar. Eğer ameliyattan önce parasentez(asit sıvısından örnek alınması) ya da  omentum biopsi gibi işlemlerle kanser tanısı konulmadıysa frozen denilen ameliyat esnasında gönderilen hızlı patolojik tanı sağlayan  incelemenin yapılması gerekir. Bu incelemede kanserli görünen yumurtalık, yumurtalık kitlesi , karın zarı ya da tümörlü  bölgelerden alınan örnekler incelemeye gönderilmektedir.

Doğurganlığı korumak isteyen hastalardaki kanser ameliyatları nasıl olmalıdır?

Doğurganlık koruma , düşük malignite potansiyelli, epitel kökenli olmayan yumurtalık kanserleri ya da sadece tek yumurtalıkta kanseri olan epitel kökenli yumurtalık kanserli hastalarda yaptığımız ameliyatlardır.

Bu hastalarda da tam cerrahi evreleme  yapılmalıdır. Tek taraflı yumurtalık ve tüp çıkarıldıktan sonra peritoneal karın yıkama sıvısı alımı, omentektomi, lenf bezlerinin çıkarılması, karın zarı biopsileri, anormal görünen alanlardan biopsi şeklinde örnek alınması ve eşlik eden rahim kanserini dışlamak için rahim içi biopsi alınmasını kapsamaktadır.

Yumurtalık kanser ameliyatını kimler yapmalıdır?

Bu ameliyatların  kadın kanserleri konusunda 3 yıllık ayrı bir uzmanlık  eğitimi almış jinekolojik onkoloji uzmanları tarafından yapılması hasta sonuçlarını iyileştirmekte ve yaşam süresini uzatmaktadır.