Şeker Hastalığı (Diyabet) Nedir?

Şeker hastalığı, yani tıbbi adıyla diyabet, kandaki glikoz (şeker) seviyesinin normalin üzerinde seyretmesiyle karakterize edilen kronik bir metabolizma hastalığıdır. Vücut ya yeterince insülin üretemez ya da ürettiği insülini etkili şekilde kullanamaz. Bu durum, kandaki glikozun hücrelere girememesine ve kan şekeri düzeyinin yükselmesine neden olur.

Diyabet tedavi edilmediğinde zamanla kalp-damar hastalıklarından böbrek yetmezliğine, körlükten sinir hasarına kadar birçok ciddi sağlık sorununa yol açabilir.

1.Tip1 Diyabet

Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Bağışıklık sistemi, pankreasta insülin üreten beta hücrelerini yok eder. Bu nedenle vücut hiç insülin üretemez. Hastalar ömür boyu insülin enjeksiyonuna ihtiyaç duyar.

2.Tip2 Diyabet

En yaygın diyabet türüdür. Genellikle 40 yaş sonrası başlar ama günümüzde genç yaşlarda da görülmektedir. Vücut ya yeterli insülin üretmez ya da insüline karşı direnç geliştirir.
Tip 2 diyabet genellikle yaşam tarzı değişikliği ve ilaçlarla kontrol altına alınabilir.

3.GestasyonelDiyabet (Gebelik Diyabeti)

Hamilelik sırasında ortaya çıkan geçici diyabet türüdür. Gebelik hormonları insülin direncine neden olur. Doğumdan sonra kaybolabilir, ancak ileride Tip 2 diyabet gelişme riskini artırır.

Diyabetin başlangıcında belirti vermeyebilir. Ancak kan şekeri yükseldikçe şu belirtiler görülebilir:

Aşırı susama ve sık idrara çıkma

Yorgunluk ve halsizlik

Ani kilo kaybı (özellikle Tip 1'de)

Açlık hissinin artması

Yaraların geç iyileşmesi

Görme bulanıklığı

Ciltte kuruluk ve kaşıntı

Ellerde-ayaklarda karıncalanma

Diyabetin nedenleri tipine göre değişmekle birlikte bazı temel etkenler şunlardır:

Tip1 Diyabet:

Genetik yatkınlık

Otoimmün reaksiyon (vücudun bağışıklık sistemi pankreasa saldırır)

Çevresel faktörler (viral enfeksiyonlar)

Tip2 Diyabet:

Fazla kilo

Fiziksel hareketsizlik

Genetik yatkınlık

İleri yaş

Düzensiz beslenme

Şeker hastalığı kan şekeri testleriyle teşhis edilir:

Açlık Kan Şekeri (AKŞ):8 saat açlıktan sonra ölçülür. ≥126 mg/dL diyabet göstergesidir.

OGTT(Oral Glukoz Tolerans Testi):75 gr glikoz alındıktan sonra 2. saatte ≥200 mg/dL olması diyabet tanısı koydurur.

HbA1cTesti:Son 3 aylık ortalama kan şekerini gösterir. ≥6.5% olması diyabet göstergesidir.

Diyabet tedavisi bireyin diyabet tipine, yaşına, genel sağlık durumuna ve yaşam tarzına göre planlanır.

Tip1 Diyabet Tedavisi:

Ömür boyu insülin kullanımı

Kan şekeri takibi

Sağlıklı beslenme ve egzersiz

Tip2 Diyabet Tedavisi:

Diyet ve egzersiz

Oral antidiyabetik ilaçlar

İleri evrelerde insülin kullanımı gerekebilir

Genel Tedavi Yaklaşımları:

Kan şekeri düzenli izlenmeli

Kan basıncı ve kolesterol kontrol altında tutulmalı

Düzenli göz, böbrek ve ayak muayeneleri yapılmalı

Tip1 diyabet önlenemez, ancak Tip2 diyabet büyük oranda önlenebilir.

Bunun için:

Sağlıklı beslenin: Rafine şeker, beyaz un ve işlenmiş gıdalardan uzak durun
Fiziksel aktiviteyi artırın: Haftada en az 150 dakika egzersiz yapın
İdeal kiloda kalın: Fazla kilolar insülin direncini artırır
Düzenli sağlık kontrolleri yaptırın

Diyabet tamamen iyileşir mi?
Şuan için tamamen iyileştirici bir tedavi yok. Ancak kontrol altında tutulabilir ve komplikasyonlar önlenebilir.

Tatlandırıcı kullanmak zararlı mı?
Uygun miktarlarda, hekim onayıyla kullanılabilir.

Şeker hastaları meyve yiyemez mi?
Meyve tüketilebilir ancak porsiyon kontrolü ve düşük glisemik indeksli meyveler tercih edilmelidir.

Sonuç olarak:
Şeker hastalığı yaşam boyu süren bir hastalık olsa da, erken tanı, düzenli takip, doğru tedavi ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile kontrol altına alınabilir.