Sağlık Rehberi

      Alzheimer Hastalığı; beynin ilerleyici harabiyeti ile giden ve geri dönüşü şimdilik mümkün olmayan bir ileri yaş hastalığıdır. Dünya nüfusunun giderek yaşlanmasından dolayı görülme sıklığı giderek artmakta olup önemli bir halk sağlığı sorunudur. 65 yaşın üzerindeki kişilerde %3-11, 85 yaşın üzerinde ise %20-47 oranında görülme sıklığına sahiptir.

     Alzheimer hastalığında belirgin şekilde yeni bilgileri öğrenme güçlüğü vardır. Hafif evreden birkaç yıl önce ‘ hafif kognitif bozukluk ’ dediğimiz hastanın yakınları ya da kendisi tarafınca farkedilen unutkanlık şikayetleri görülür. Hasta günlük yaşam aktivitelerinde herhangi bir sorun yaşamaz. Bu evredeki hastaların % 15 inde ilerleyen yıllarda alzheimer geliştirme riski bulunmaktadır.

     Hastalık ilerledikçe evresine göre farklı bulgular da eklenmektedir.

Hafif Evre Belirtileri:

Aynı soruları tekrar tekrar sorma

Eşyaları koyduğu yeri unutma

Kafa karışıklığı

Nesnelerin ve kişilerin ismini hatırlayamama

Ruh halinde dalgalanmalar

Sürekli aynı şeylerden bahsetme

Orta Evre Belirtileri :

        Günlük yaşam aktivitelerinde gözle görülür bozulma

Yemek yapamama, kıyafetlerini giyememe

Huzursuzluk, öfke patlamaları

Odaları karıştırma, evin yolunu bulamama

Paranoya

Sosyal ilişkilerin belirgin bozulması

Ağır Evre Belirtileri:

Günlük yaşam aktivitelerinde tamamen bozulma

İdrar ve gayta kaçırma

Yatağa bağımlı olma

Yeme-içmenin tamamen bozulması

       Alzheimer hastalığının kesin nedeni henüz saptanmamıştır. Ancak hastalığın ortaya çıkmasını tetikleyen risk faktörleri bulunmaktadır. İleri yaş ve genetik yatkınlık en sık gördüğümüz risk faktörüdür. Bunun yanında geçmişte yaşanan kafa travmaları, obezite, uyku düzensizliği, kötü beslenme, yetersiz fiziksel aktivite, sigara kullanma, yüksek tansiyon ve kolesterol de risk faktörleri arasındadır.

      Alzheimer hastalığının ilk bulgusu unutkanlıktır. Bu şikayetle nöroloji doktoruna başvurduğunuzda doktorunuzun detaylı sorgulaması sonrasında yapılan kan tetkiki, beyin MRG, nörolopsikolojik test ve gerekli görülen diğer tetkikler ( EEG,….) sonrasında tanı konmakatdır.

      Alzheimer hastalığı geri dönüşü olmayan bir hastalıktır ve kesin tedavisi yoktur. Fakat bazı uygulamalar ile hastalığın hastada oluşturduğu semptomların azaltılması veya ortadan kaldırılması ve hastalığın ilerleyişinin yavaşlatılması mümkündür. Donepezil, Rivastigmin gibi kolinesteraz inhibitörleri ile Memantin gibi ilaçlar bu amaçla en sık kullanılan ilaç türleridir.

      Alzheimer hastalarının ev ortamında gerekli düzenlemeler yapılmalı ve özellikle de yalnız yaşamak zorunda olan hastalar için evde unutkanlığı önleyici ve hatırlamayı kolaylaştırıcı önlemler alınmalıdır. Bunlar evin belirli yerlerine asılacak notlar veya dikkat çekici işaretler olabilir. İlerleyen dönemlerinde yalnız kalmamaları gerekir. Mümkünse aynı evde , yanında yardımıcısı olacak şekilde kalmalıdır. Aile bireylerinin yanında kalacaklarsa da sık ev değişimi önerilmemektedir ( en kısa 3 ayda bir ev değişimi yapılabilir).

      Sağlıklı beslenme ve yeterli fiziksel aktivitenin yanı sıra beyni sürekli yeni uyaranlara maruz bırakarak zinde tutmak çok önemlidir.  Yapılan çalışmalara göre alzheimer gelişme riski, zihni çalıştıran oyunları sıklıkla oynayan kişilerde %74, yoğun şekilde okuyan kişilerde %35, müzik enstrümanı çalan kişilerde %69 ve bulmaca çözen kişilerde %41 daha düşük bulunmuştur. Dünya Nöroloji Federasyonu tarafından yapılan çağrıda “Sürekli merak ederek, araştırarak ve hayat boyu öğrenmeye kendinizi adayarak zihinsel olarak aktif olun: Okuyun, yazın, bulmaca çözün, tiyatroya gidin veya konferanslara katılın, oyun oynayın, bahçeyle uğraşın veya hafıza egzersizleri yapın. Sosyal olarak aktif olun, gönüllülük hizmeti vererek, seyahat ederek veya sosyal kulüplere katılarak sosyal ve boş vakit aktivitelerine katılın.” denmektedir.  

   En önemli risk faktörü yaş ve genetik faktörler olduğunundan şuan için tamamen önlemek mümkün değildir. Fakat diğer  risk faktörlerini en aza indirilmei hastalığa yakalanma süresinin uzamasına , hastalığın daha yavaş  ve hafif seyretmesini sağlayabilir.  Bunlar sigara kullanımından kaçınmak, hareketli yaşam tarzını benimsemek ve sağlıklı beslenmek gibi önlemlerdir. Ayrıca bu bireylerin Alzheimer hastalığına ve hastalığı işaret eden belirtilere ilişkin farkındalık sahibi olmaları sağlanmalıdır.

      Eğer siz de kendinizde veya bir yakınınızda hafızaya ilişkin sorunlar gibi Alzheimer belirtileri gözlemliyorsanız, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve hastalığın araştırılmasına yönelik olan muayene ve gerekli tanı testlerini yaptırmalısınız. Hastalığın teşhis edilmesi durumunda tedavi sürecine bir an önce başlanmasını sağlayarak hastalığın ilerleyişini önemli ölçüde yavaşlatabilirsiniz.